Yazarlar: T. Gökmen BOLAYIR, MBA – Pelinsu BÜYÜKSARAÇ – Elif DEVECİ – Bolayır & Doğançelik Avukatlık Bürosu

Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik gerçek ve tüzel kişilerin mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak ya da işletmesini tanıtmak veya bunları başkaları adına yapmak amacıyla elektronik iletişim araçlarıyla yapılan her türlü ticari iletişimi kapsayan bir yönetmelik olup söz konusu yönetmelik ve 1 Mayıs 2015 tarihinde yürürlüğe giren 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında hizmet sağlayıcılar tarafından alıcılara gönderilecek ticari iletilerin, Yönetmelik ile belirlenen istisnalar dışında alıcının onayı olmadan gönderilemeyeceği, izin dâhilinde gönderilen iletilerde ise alıcılara ret imkânı sağlanması gerektiği belirtilmiştir. 04.01.2020 tarihinde ise Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik yürürlüğe girerek ticari elektronik ileti gönderen gerçek veya tüzel kişilerin kaydolması gereken bir sistem olan İleti Yönetim Sistemi kurulmuştur.

Tanımlar

Hizmet sağlayıcı: Elektronik ticaret faaliyetinde bulunan gerçek ya da tüzel kişileri,

Aracı hizmet sağlayıcı: Başkalarına ait iktisadî ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişileri,

Elektronik iletişim adresi: Elektronik posta ve telefon numarası gibi elektronik ortamda münhasıran iletişim kurmayı sağlayan adresi,

Elektronik iletişim araçları: İnternet ve diğer iletişim ağları üzerinden iletilerin gönderilmesine, alınmasına veya saklanmasına imkân sağlayan bilgisayar, telefon, faks, otomatik arama makineleri gibi her türlü cihazı,

Elektronik ortam: Verilerin sayısallaştırılarak işlenmesi, saklanması ve iletilmesinin sağlandığı ortamı,

Elektronik ticaret: Fizikî olarak karşı karşıya gelmeksizin, elektronik ortamda gerçekleştirilen çevrim içi iktisadi ve ticari her türlü faaliyeti,

Ticari elektronik ileti: Telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletileri,

Ticari iletişim: Alan adları ve elektronik posta adresi dışında, meslekî veya ticari faaliyet kapsamında kazanç sağlamaya yönelik olarak elektronik ticarete ilişkin her türlü iletişimi ifade etmektedir.

Onay

Hizmet sağlayıcının, mal ve hizmetlerini tanıtmak, pazarlamak, işletmesini tanıtmak ya da kutlama ve temenni gibi içeriklerle tanınırlığını artırmak amacıyla alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderdiği ticari elektronik iletiler için kendisi tarafından önceden onay alınır. Onay, reddetme hakkı kullanılıncaya kadar geçerlidir.

Mevcut durumda izin alınan kişiler, kendilerinden ticari elektronik ileti izni alındıktan sonra hangi firmalara izin verdiklerini takip edememekte, ticari elektronik ileti izinlerini kaldırmak için kendilerine ticari elektronik ileti ile bildirilen ret imkânını her hizmet sağlayıcı için ayrı ayrı kullanmak zorunda kalmaktadırlar. Ticari elektronik ileti izini bulunmayan bir kişiye ileti gönderilmesi üzerine bu kişinin şikâyette bulunması halinde ise ilgili hizmet sağlayıcıdan kişinin izin alınıp alınmadığı veya bu kişinin ret hakkını kullanıp kullanmadığı ile ilgili bilgi alınması ve bilgiler değerlendirilerek idari yaptırım kararlarının verilmesi gerekmektedir.

Uygulamada yaşanan bu sorunların önüne geçilmesi amacıyla Kanun ve Yönetmelik’te gerekli düzenleme değişiklikleri yapılmış; Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 04.01.2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu doğrultuda Ticaret Bakanlığı tarafından İleti Yönetim Sistemi’nin kurulması için TOBB görevlendirilmiş ve TOBB gerekli çalışmaları tamamlayarak İleti Yönetim Sistemi’ni kurmuştur.

İleti Yönetim Sistemi nedir?

İleti Yönetim Sistemi, hizmet sağlayıcıların arama, mesaj ve e-posta gibi farklı tipte ileti izinlerini saklayıp yönetebilecekleri, alıcıların verdikleri izinleri görüntüleyip kaldırabilecekleri, izinsiz gönderimleri şikâyet edebilecekleri, kamunun ise ileti şikâyetlerini ve şikâyete konu iznin durumunu görüntüleyebilecekleri, internet portalı, kısa mesaj numarası ve çağrı merkezi üzerinden hizmet verecek, tüm izinleri zaman damgası ve elektronik imza ile kayıt altına alıp güvenlik standartları dâhilinde saklayacak ulusal ortak veri tabanı sistemidir. İlgili sisteme www.iys.org.tr adresi üzerinden ulaşılabilmektedir.

İleti Yönetim Sistemi ile hizmet sağlayıcıların, alıcılara göndereceği ticari elektronik iletiler öncesinde alması gereken izinler güvenli bir ortamda saklanacak, alıcılar onay ve ret bildirimlerini yapabilecek, bunun yanında şikâyet hakkını kullanabilecektir. Kamu denetleme görevini hızlı ve eksiksiz bir şekilde yerine getirebilecektir.

Ticari elektronik ileti göndermek isteyen gerçek ve tüzel kişiler İleti Yönetim Sistemi’ne (İYS) kaydolmak zorundadır.

İYS üzerinde onayı bulunmayan alıcılara ticari elektronik ileti gönderilemez. Fakat Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce, ticari elektronik ileti gönderilmesi amacıyla alıcının açık irade beyanını içerecek şekilde alınan onaylar geçerlidir. Kanunun yürürlük tarihinden önce, hizmet sağlayıcı ve alıcı arasında doğrudan mal veya hizmet teminine yönelik işlemler sırasında alıcının elektronik iletişim adresini vermesi ile oluşturulan veri tabanlarının onaylı olduğu kabul edilir. Bu şekilde verildiği kabul edilen onay; acente, özel yetkili ya da bayi işletme için verilmiş ise sözleşmenin diğer tarafı için de verilmiş kabul edilir. Onay verdiği kabul edilen alıcıya, bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra, reddetme hakkı da tanınarak gönderilen ilk ticari elektronik iletide, gönderene ait veri tabanında kayıtlı olduğuna dair bilgiye yer verilir.

Kanunun yürürlük tarihinden önce, başkaları adına ticari elektronik ileti gönderilmesi amacıyla genel nitelikli onay alınmış ve bu onaya dayanılarak alıcıya ticari elektronik ileti gönderilmiş olması kaydıyla bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren üç ay içinde ve bir defaya mahsus olmak üzere, adına ticari elektronik ileti gönderilenler tarafından onay alınması amacıyla alıcılara ticari elektronik ileti gönderilebilir. Bu iletide, genel onayın kim tarafından alındığı bilgisine de yer verilir. Onay talebine sessiz kalınması durumunda talep reddedilmiş sayılır.

Onay gerektirmeyen durumlar

-Alıcının kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla iletişim bilgilerini vermesi hâlinde, temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik ticari elektronik iletiler için ayrıca onay alınmaz.

-Devam eden abonelik, üyelik veya ortaklık durumu ile tahsilat, borç hatırlatma, bilgi güncelleme, satın alma ve teslimat veya benzeri durumlara ilişkin bildirimleri içeren iletiler ile hizmet sağlayıcıya ilgili mevzuatla getirilen bilgi verme yükümlülüğü durumlarında önceden onay alma zorunluluğu aranmaz. Ancak bu tür bildirimlerde herhangi bir mal veya hizmet özendirilemez veya bunların tanıtımı yapılamaz.

-Tacir veya esnaf olan alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderilen ticari elektronik iletiler için önceden onay alınması zorunlu değildir. Ancak tacir ve esnafların reddetme hakkını kullanması halinde onayları alınmadan ticari elektronik ileti gönderilemez.

Onayın alınması

-Onay, yazılı olarak veya her türlü elektronik iletişim aracıyla alınabilir. Onayda, alıcının ticari elektronik ileti gönderilmesini kabul ettiğine dair olumlu irade beyanı, adı ve soyadı ile elektronik iletişim adresi yer alır.

-Fiziki ortamda alınan onayda, onayı verenin imzası aranır.

-Onayın elektronik ortamda alınması durumunda, onayın alındığı bilgisi, reddetme imkânı da tanınmak suretiyle, alıcının elektronik iletişim adresine aynı gün içinde iletilir.

-Alıcının elektronik iletişim adresine ticari elektronik ileti gönderilerek onay talebinde bulunulamaz.

-Onay; abonelik, satış ve üyelik sözleşmesi gibi bir sözleşmenin içeriğine dahil edilerek alınıyorsa sözleşmenin sonunda, olumlu irade beyanından veya imzadan önce, ticari elektronik ileti kenar başlığı altında, reddetme imkanı da tanınarak en az on iki punto ile yazılarak alınır.

-Acentelik, özel yetkili işletme ya da bayilik sözleşmesindeki taraflardan birine verilen onay; bu sözleşmeye konu mal, hizmet veya marka ile sınırlı olarak sözleşmenin diğer tarafı için de verilmiş kabul edilir.

-Hizmet sağlayıcı aldığı onayı, kendi mal veya hizmetleri ile birlikte olmak kaydıyla promosyon olarak sunulan mal ve hizmetler için de kullanabilir. Ancak bu promosyon ilişkisinin bir sözleşmeye bağlı olma şartı aranır.

-Onay metninde, olumlu irade beyanı önceden seçilmiş olarak yer alamaz.

-Hizmet sağlayıcı, alıcıdan ticari elektronik ileti onayı vermesini, sunduğu mal ve hizmetin temini için ön şart olarak ileri süremez.

-Onayın alındığına ilişkin ispat yükümlülüğü hizmet sağlayıcıya aittir.

Ticari Elektronik İletilerin İçeriği

Ticari elektronik ileti içeriğinin, alıcıdan alınan onaya uygun olması gerekir. İletinin başlığında veya içeriğinde; tacirler için MERSİS numarası ve ticaret unvanına, esnaflar için adı ve soyadı ile T.C. kimlik numarasına yer verilir. Hizmet sağlayıcı, bunlara ek olarak marka veya işletme adı gibi kendisini tanıtan diğer bilgilere yer verebilir.

-Kısa mesaj gibi sınırlı alanlar kullanılarak gönderilen ticari elektronik iletinin içeriğinde; tacirler için MERSİS numarasına, esnaflar için ise adı ve soyadı ile T.C. kimlik numarasına yer verilir. Hizmet sağlayıcı, bunlara ek olarak marka veya işletme adı gibi kendisini tanıtan diğer bilgilere yer verebilir.

-Ticari elektronik iletide, elektronik iletişim aracının türüne bağlı olarak hizmet sağlayıcının telefon, faks, kısa mesaj numarası ve elektronik posta adresi gibi erişilebilir durumdaki iletişim bilgilerinden en az birine yer verilir.

-Ticari elektronik iletinin niteliği içeriğinden açık bir biçimde anlaşılamıyorsa tanıtım, kampanya ve bilgilendirme gibi niteliği belirleyici bir ibareye yer verilir. Bu ibare; kısa mesaj yoluyla gönderilen iletilerde iletinin başlangıcında, elektronik posta yoluyla gönderilen iletilerde konu bölümünde, sesli aramalarda ise görüşmenin başlangıcında belirtilir.

-Ticari elektronik iletide indirim ve hediye gibi promosyonlar ile promosyon amaçlı yarışma veya oyunlar olması halinde bu husus iletide açıkça belirtilir.

-Promosyonların geçerlilik süresi ve alıcının bunlardan faydalanmak için yerine getirmek zorunda olduğu yükümlülüklere ilişkin şartlar, açık ve şüpheye yer vermeyecek şekilde, bu hususlara özgülenmiş bir URL adresi veya müşteri hizmetleri numarası gibi kolay bir şekilde ulaşılabilecek yöntemlerle sunulur.

Hizmet sağlayıcılar için Ocak ayı içerisinde İleti Yönetim Sistemi başvurularının başlayacağı, Mart 2020 tarihinde Hizmet Sağlayıcılar için İleti Yönetim Sistemi platformunun açılacağı ve 1 Haziran 2020 tarihi itibariyle alıcılar (vatandaşlar) ve kamunun, İleti Yönetim Sistemi’nden verdikleri onayları görüntüleyerek izinleri reddedebilir hale gelecekleri öngörülmektedir.

Hizmet sağlayıcı tüzel kişi ise siteme kayıt için; vergi kimlik numarası, şirket unvanı, MERSİS numarası ve fatura adresi, firma unvanı ve yetkililerinin yer aldığı ticaret sicil gazetesi, imza sirküleri, tescilli marka bulunuyorsa marka tescil belgeleri (zorunlu değil) ve de ıslak imzalı İleti Yönetim Sistemi Hizmet Sözleşmesi gereklidir. Ayrıca, imza yetkilisinin T.C. kimlik numarası, adı ve soyadı, doğum tarihi, cep telefonu numarası ve e-posta adresinin de bildirimi zorunludur.

Sisteme yüklenecek izinlerin aşağıdaki bilgileri içermesi gerekir:

• İletişim adresi
• İzin türü (onay/ret)
• İzin tarihi
• İletişim kanalı (arama/kısa mesaj/e-posta)
• İzin kaynağı (1 Mayıs 2015 öncesine dair, mal ya da hizmet temin edilmesine yönelik bir işlem esnasında alıcının elektronik iletişim adresini vermesi, web sitesi, ıslak imzalı onay formu gibi)

Bu bilgiler haricinde alıcının kimlik numarası, adı, soyadı ve benzer nitelikteki kişisel verileri İleti Yönetim Sistemi tarafından talep edilmemekte, alınmamakta ve saklanmamaktadır.

İlgili Yönetmelik gereğince 1 Haziran 2020 tarihine kadar İleti Yönetim Sistemi’ne aktarılmayan, eklenmeyen izinler geçersiz kabul edilecektir ve izni olmayan kişilere ticari elektronik ileti gönderilmesi mümkün olmayacaktır. Bu Yönetmelikteki yükümlülüklere aykırı hareket edenlere Kanunun 12. maddesi uyarınca, hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcının sicile kayıtlı merkezinin bulunduğu yerdeki yetkili il müdürü tarafından 50.000,00-TL’ye kadar idari para cezası uygulanması öngörülmüştür.