Yazarlar: Olcayto DOĞANÇELİK, MBA – Ayça EKŞİ – Bolayır & Doğançelik Avukatlık Bürosu

25.12.2020 tarihli ve 31345 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış olan İşletmeler ve İşyerlerinin Araç Park Hizmetlerinin (Vale) Yürütülmesine İlişkin Yönetmelik ile vale hizmeti sunumuna ve alımına ilişkin gerçek ve tüzel kişilerin görev, yetki ve sorumlulukları ile denetimlerine ilişkin usul ve esasları düzenlenmiş, ayrıca İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile 10.08.2005 tarihli ve 25902 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’e vale hizmeti veren işyerlerine  ilişkin düzenlemeler eklenmiştir.

İşletmeler ve İşyerlerinin Araç Park Hizmetlerinin (Vale) Yürütülmesine İlişkin Yönetmelik’te Yer Alan Hususlar Nelerdir?

Yönetmelik ile;

• Sıhhi işyerleri ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin kendileri veya hizmet satın alarak sözleşme imzaladıkları vale işletmeleri eliyle verecekleri vale hizmetinin ana faaliyet konusuna tali faaliyet olarak işlenmesi gerektiği, ruhsatına vale hizmetini işletmeyen işyerlerinin bu hizmeti veremeyeceği,
• Vale hizmetinin en fazla 3 kilometre yarıçap içerisinde karşılanabileceği ve sürücünün vale hizmeti almaya zorlanamayacağı,
• Vale hizmeti karşılığında alınacak bedelin, esnaf işletmeleri için Esnaf ve Sanatkârlarca Üretilen Mal ve Hizmetlerin Fiyat Tarifeleri Hakkında Yönetmelik’in 5. maddesine ve tacirler için Tacir ve Sanayiciler Tarafından Üretilen Mal ve Hizmetlerin Azami Fiyat Tarifelerinin Düzenlenmesi Hakkında Yönetmelik’in 5. maddesine göre belirlenen fiyat tarifesini geçemeyeceği, (bu kapsamda ATSO tarafından 2020 yılı kapsamında belirlenen azami ücret 66,00-TL’dir.)
• Vale hizmeti alan işyerlerinin, vale hizmeti veren işletmeye kendi mülkiyeti içinde veya kiralayacağı otopark alanında bir yer bulundurması ve bu alanda; vale görevlisinin bekleyebileceği hizmete özel kapalı bir mekân oluşturması ve otopark alanını kayıt altına alacak güvenlik kamerası bulundurması gerektiği, ancak ücretsiz otopark alanları içerisinde, karayollarında ve halkın kullanımına açık alanlarda vale hizmeti için özel alan ayrılamayacağı,
• Vale hizmeti verilirken trafik güvenliği ve düzeni ile ilgili olan Karayolları Trafik Yönetmeliğinde gösterilen diğer kural, yasak, zorunluluk veya yükümlülüklere uyulmak zorunda olduğu belirtilmiştir.

Vale hizmetlerine ilişkin olarak vale işletmesi ile işyeri arasında sözleşme düzenlenmesi zorunlu olup, bu sözleşmede hizmeti alacak kişi veya kuruluşun adı, adresi, hizmetin kapsamı, personel sayısı, hizmetin süresi ve diğer hususlar belirtilmelidir. Hizmet sözleşmesinin bir sureti vale hizmetinin başladığı gün mesai saati bitimine kadar ilgili vale işletmesi tarafından yetkili idareye verilir. Ayrıca, istihdam edilen vale görevlilerinin listesinin birer sureti, vale görevlilerinin göreve başladığı tarihten itibaren on beş gün içinde ilgili vale işletmesi tarafından yetkili idareye ve kolluk birimlerine verilir. Bu kapsamda yetkili idare belediye sınırları ve mücavir alanlar dışı ile mevzuatta münhasıran il özel idaresine yetki verilen hususlarda il özel idaresini; büyükşehir belediyesi sınırları ve mücavir alanlar içinde büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu konularda büyükşehir belediyesini, bunların dışında kalan hususlarda büyükşehir ilçe belediyesini; belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyeyi ve organize sanayi bölgesi sınırları içinde organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğini ifade etmektedir.

Vale Hizmeti Veren İşletmeler ve İşyerlerinde Aranacak Şartlar

• Vale hizmeti alan sürücülerin sahip olduğu haklar kolaylıkla görülecek şekilde ilan edilmeli,
• Vale noktalarında; vale hizmeti almanın zorunlu olmadığını belirtir levha herkesin göreceği şekilde asılmalı,
• Vale hizmet bedeli sürücünün görebileceği şekilde tabelada belirtilmeli,
• Araç içerisinde kıymetli eşya bırakılmamasına ilişkin uyarı yazısı bulundurulmalı,
• Kendi parseli içerisinde otoparkı olan işyerleri, ücretsiz otopark alanlarına sürücüyü yönlendirmek için yönlendirme işaretleri kullanmalı,
• Vale hizmeti sunulan alanlarda vale görevlilerine farklı hava şartları için gerekli ekipmanlar sağlanmalı,
• Araç teslim fişi bastırılıp vale görevlisine teslim edilmeli,
• Vale/Garaj Sigorta poliçesi ve üçüncü şahıs mali mesuliyet sigorta poliçesi yaptırılmalıdır.

Vale Görevlisinde Aranacak Şartlar

• İlgili mevzuat hükümleri kapsamında düzenlenen Vale Görevlisi (Seviye 3) MYK Mesleki Yeterlilik Belgesine sahip olmak. (Bu şart 01.01.2023 tarihine kadar uygulanmayacaktır.)
• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 53. maddesinde belirtilen süreler geçmiş ve affa uğramış olsa bile; Devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, hırsızlık, uyuşturucu veya uyarıcı madde; imal ve ticareti, kullanılmasını kolaylaştırmak, kullanmak için satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da kullanmak, cinsel saldırı suçlarından mahkûm olmamış olmak veya bu suçlardan hakkında kovuşturma bulunmamak.
• Son beş yıl içerisinde; bilinçli taksirli olarak ölümlü trafik kazalarına karışmamış olmak, uyuşturucu veya uyarıcı maddeler alarak ya da alkollü olarak araç kullanma ve hız kurallarını ihlal nedeniyle sürücü belgesi birden fazla geri alınmamış olmak veya daimi olarak iptal edilmemiş olmak.
• Kullanılacak araç cinsine uygun sınıf sürücü belgesine sahip olmak.

Vale Hizmeti Veren İşletme ve İşyerlerinin Yetki ve Sorumlulukları

Aracın teslimi sırasında vale hizmeti veren işletme ve işyerlerinin vale görevlileri tarafından sürücüye araç teslim fişi verilmelidir. Araç iadesi bu fiş ile yapılır. Vale hizmeti veren işletme ve işyerleri vale görevlisine tanıtım kartı düzenlemek ve kıyafet vermek zorundadır.

Vale hizmeti veren işletme ve işyerleri söz konusu hizmetlere ilişkin olarak hizmet süresi içinde ortaya çıkan araç hasarlarını, trafik cezalarını ve araç çekme bedellerini tazmin etmek zorundadır. Vale hizmeti veren işletme ve işyerleri ödenecek olan tazminatları teminat altına almak amacıyla gerekli sigorta poliçelerini yaptırıp bunları hizmet verdikleri işletmeyle yaptıkları resmi hizmet sözleşmesi ekinde sunmak zorundadır. Bu poliçeleri sözleşme ekinde talep etmek, vale hizmeti alan işletmenin sorumluluğundadır.

Vale Görevlisinin Sorumlulukları

• Vale tanıtım kartı takmak ve vale kıyafeti giymek,
• Sürücüden aracı araç teslim fişi ile teslim alıp fişin bir suretini sürücüye vermek, diğer suretini kendisinde bulundurmak,
• Araçları sürücünün istediği zamanda teslim alıp teslim etmek,
• Aracı teslim aldığı şekilde teslim etmek,
• Araçları, bağlı bulunduğu işletme için yetkili idarece belirlenen alanlar içine park etmek,
• Teslim aldığı aracı kullanırken trafik kurallarına uymak zorundadır.

Şikâyetlerin Değerlendirilmesi ve Denetim

İlgili valilik veya kaymakamlıkça bir denetim komisyonu oluşturacak olup, komisyon vale işletmelerinin Yönetmelik’e uygun faaliyet gösterip göstermediği, varsa şikâyetlerin değerlendirilmesi hususlarında yerinde denetim yapacaktır. Denetim sonucu tespit edilen aykırılıklar yetkili kurumlara gereği yapılmak üzere iletilecektir.

İdari Yaptırım

Vale hizmeti alan işyerlerinin, vale hizmeti veren işletmeye kendi mülkiyeti içinde veya kiralayacağı otopark alanında yer gösterme zorunluluğu ile ücretsiz otopark alanları içerisinde, karayollarında ve halkın kullanımına açık alanlarda vale hizmeti için özel alan ayrılamayacağına ilişkin yasağa ve  vale hizmeti veren işletme ve işyerlerinin yetki ve sorumluluklarına aykırı hareket etmeleri durumunda işyerlerine, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin ek 3. maddesinin atfı ile 5236 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 32. maddesi çerçevesinde idarî para cezası verilecektir.

Vale hizmeti verilirken trafik güvenliği ve düzeni ile ilgili olan ve Karayolları Trafik Yönetmeliğinde gösterilen diğer kural, yasak, zorunluluk veya yükümlülüklere uyulması zorunluluğuna aykırı hareket edilmesi durumunda 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre idari yaptırım uygulanacaktır.

Karayolu üzerinde park yerini tespite yetkili idare veya bu idare tarafından izin verilen vale işletmeleri dışında karayolu üzerindeki park alanlarına park edenlerden ücret alan veya almaya teşebbüs edenler hakkında fiilleri daha ağır bir ceza gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde, altı aydan iki yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası uygulanacaktır.

Belediye sınırları içerisinde denetimlerde varsa tespit edilen eksiklik ve aksaklıkların denetim raporunda ve tutanağında belirtilen sürede giderilmesi ihtar edilecek olup, belirtilen sürede eksiklik ve aksaklıkların giderilmemesi halinde vale faaliyeti yetkili idarelerce eksiklik ve aksaklıklar giderilene kadar durdurulacaktır.

Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edenlere ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 32. maddesine göre idari yaptırım uygulanacaktır. Bu kapsamda 2021 yılı için 430,00 Türk Lirası idarî para cezası verilecektir.

İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’te Yer Alan Vale Hizmeti Verilmesine İlişkin Hususlar Nelerdir?

Ana faaliyet konusuna, tali faaliyet olarak vale hizmetini işleten işyerlerince, yetkili idarelerce yapılacak denetimlerde, işletmecinin kusurlu fiili sebebiyle iş yerinde oluşmuş, mevzuata aykırılıkların ve noksanlıkların tespiti halinde, bu aykırılıkların ve noksanlıkların giderilmesi için işletmeciye bir defaya mahsus on beş günlük süre verileceği, verilen süre içinde tespit edilen hususların giderilmemesi halinde Kabahatler Kanunu’nun32. maddesine göre idari yaptırım 2021 yılı için 430,00 Türk Lirası idarî para cezası verileceği, , belirtilen idari yaptırımlara rağmen aykırılık ve noksanlıkların faaliyetten menedilen süre içerisinde giderilememesi durumunda bu işyerlerine ait ruhsata işlenen tali faaliyet kısmının iptal edileceği belirtilmiştir.

Yönetmelik eki Örnek-1’de yer alan “Sıhhî İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Başvuru/Beyan Formu”nda vale işletmesi ile işyerleri arasında yapılan vale hizmet sözleşmesinin varlığının gerektiği belirtilmiştir.

Vale hizmetini tali olarak veren işyerleri ile asli olarak veren işletmelerde ortak hükümlere ilave olarak aşağıdaki şartlar aranır:

• Vale hizmeti veren sıhhi işyerleri ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinde bu hizmet ana faaliyet konusuna tali faaliyet olarak işlenir. Ruhsatına vale hizmetini işletmeyen işyerleri bu hizmeti veremez.
• Vale hizmeti alan müşterilerin sahip olduğu haklar müşterilerin göreceği şekilde ilan edilir.
• Vale hizmet bedeli müşterinin görebileceği şekilde tabelada belirtilir.
• Araç içerisinde kıymetli eşya bırakılmamasına ilişkin uyarı yazısı bulundurulur.
• Kendi parseli içerisinde otoparkı olan işyerleri, ücretsiz otopark alanlarına müşteriyi yönlendirmek için yönlendirme işaretleri kullanır.
• Vale noktalarında; vale hizmeti almanın zorunlu olmadığını belirtir levha herkesin göreceği şekilde asılır.
• Vale hizmeti sunulan alanlarda vale görevlilerine değişik hava şartları için gerekli ekipmanlar sağlanır.
• Araç teslim fişi bastırılıp vale görevlisine teslim edilir.
• Vale/Garaj Sigorta poliçesi ve üçüncü şahıs mali mesuliyet sigorta poliçesi yaptırılır.

Yönetmelik yayım tarihi olan 25.12.2020 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Sonuç

İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile vale hizmeti veren işyerlerine ilişkin düzenlemeler getirilmiş olup, bu yönetmelik 25.12.2020 tarihinde yürürlüğe girmiş olduğundan Yönetmelik’te belirtilen yukarıda bahsedilmiş şartların halihazırda sağlanması gerekmektedir. Ancak İşletmeler ve İşyerlerinin Araç Park Hizmetlerinin (Vale) Yürütülmesine İlişkin Yönetmelik 01.07.2021 tarihinde yürürlüğe girecek olup, bu Yönetmelik’te belirlenmiş Vale Hizmetlerinin taşere edildiği firma ile gerekli bildirimlerin gerçekleştirilmesi, sigorta poliçesi alınması, Belediye’ye vale hizmetlerinin ruhsata işlenmesi başvurusunun yapılması, yetkili idareye ve kolluk birimlerine bildirimde bulunulması, otopark alanını kayıt altına alacak güvenlik kamerası bulundurulması, Vale olarak çalışan personellerin ehliyet bilgisi ile arşivli adli sicil kayıtlarının alınması, mevzuatta öngörülen bilgilendirme levhaları ve sair hususlara ilişkin tedbirlere dair şartların Yönetmelik’in yürürlüğe girmesinin ardından yerine getirilmesi gerekecektir. Yönetmelik kapsamında vale çalışanlarında aranan şartlardan olan Vale Görevlisi (Seviye 3) MYK Mesleki Yeterlilik Belgesine sahip olmak şartı ise 01.01.2023 tarihine kadar uygulanmayacaktır.